Leabhar Breac

Síneadh Nua i Slabhra na hAthnuachana

‘Maith, a phopa, a Lao,’ arsa Cú Chulainn, ‘innill an carbad agus sáigh brod san eachra. Tiomáin an carbad dúinn agus tabhair do chlár clé leis na sluaite agus féach an dtiocfaimid ar thosach nó ar dheireadh nó ar lár na sluaite óir ní bhead beo mura dtite cara nó namhaid d’Fhir Éireann liom anocht.’

Ag trácht ar an saothar di, dúirt duine de na moltóirí, an tOllamh Máire Ní Annracháin go raibh "síneadh nua curtha ag an saothar seo i slabhra athnuachana na Gaeilge."

"Ó tharla go bhfuil buneachtraí an scéil leagtha síos ag an traidisiún, braitheann feabhas an leagain seo ar chaighdeán na teanga agus na stíle. Caighdeán ard – an cineál is airde – atá ann. Tá an stíl nádúrtha, soléite, saibhir. Tá luas agus rithim ann. Tá beocht sna cuntais," arsa an tOllamh Máire Ní Annracháin. "Cuireann an saothar seo seoid de chuid na Gaeilge, na hÉireann agus go deimhin an domhain uile, ar fáil don aois nua. Ba chóir don údar féin – agus is cinnte go mbeidh Gaeilgeoirí uile – bródúil as an maisiú seo ar an mílaois úr."

Athinsint Dhílis ar na Leaganacha is Sine

I ndeireadh mhí na Samhna a fhoilseofar an t-eagrán nua de Tháin Bó Cuailnge, leagan iomlán nua, bunaithe ar na príomhleaganacha den Táin atá curtha in eagar ag na scoláirí le cúpla scór bliain anuas, agus é athchóirithe sa Nua-Ghaeilge. Is é Darach Ó Scolaí a scríobh, agus is "Athinsint dhílis ar na seanleaganacha den Táin" a thugann an t-údar air.

Is ó thrí lámhscríbhinn go príomhdha a tháinig an Táin anuas chugainn inniu, ceann acu, Leabhar na hUidhre, atá beagnach míle bliain d'aois. Aithnítear an Táin, in Éirinn agus thar lear, mar cheann de chlasaicí móra na hEorpa, agus tá aistriúcháin den scéal (nó aistriúchán ar an aistriúchán Béarla) ar fáil i mBéarla, i bhFraincis, agus i mórchuid teangacha. Cé gur beag Éireannach nár chuala trácht ar an Táin, is beag duine a bhfuil an scéal ar eolas acu, agus is cinnte gur beag Gaeilgeoir a bhfuil an Táin léite aige go dtí seo.

Duais i gCuimhne ar Aodán Mac Póilin

Is i gcuimhne ar an nGael as Béal Feiste, agus ar an gcara mór leis an litríocht is leis an ealaín a cailleadh in 2016, a ainmníodh duais phróis an Oireachtais. Duais í sin a chuir ríméad ar an údar, tharla gur chara agus gur laoch leis a bhí san fhear, agus dar le Darach Ó Scolaí go dtaitneodh sé go mór le hAodán gur chuig eipic mhór na nUltach a chuaigh an duais i mbliana.

Tá Darach Ó Scolaí ag obair ar an Táin le trí bliana anuas. Is le súil go mbainfeadh léitheoirí na Gaeilge "an sásamh céanna as an scéal agus a bhain lucht a léite is a chloiste os cionn naoi gcéad bliain ó shin," a chuir sé roimhe an saothar seo a fhoilsiú. "Ní eagrán scolártha atá anseo," ar sé, "ach síneadh eile lenár dtraidisiún scéalaíochta, síneadh le hobair na scríobhaithe a bhreac an scéal i Leabhar na hUidhre agus i lámhscribhinní eile le linn na Meánaoise. Cé go bhfuil roghnú áirithe le déanamh idir na leaganacha éagsúla den Táin in áiteanna, fanaim dílis do na buntéacsanna chomh fada agus is féidir, gan brí an scéil a chailleadh, ná rithim na hinsinte."

Foilseoidh Leabhar Breac Táin Bó Cuailnge i ndeireadh mhí na Samhna