Deirdre

Deirdre: 64 lch; clúdach crua; 978-1-913814-30-4

Tá Deirdre agus Clann Uisnigh ar cheann de mhórscéalta na nGael. I Leabhar na hUidhre agus i Leabhar na Nua-Chongbhála atá na leaganacha is sine de, agus bailíodh leaganacha eile in Éirinn agus in Albain ó shin.

Éalú ó Dhíoltas Chonchúir

Scéal é atá á scríobh is á athscríobh le hos cionn mile bliain, agus atá á insint ar leac an teallaigh fós sa lá atá inniu ann. Ar na príomhleaganacha den scéal tá Loingeas Mhac Uisnigh, Oidhe Chlann Uisnigh agus Imeacht Chlann Uisnigh.

Baineann an scéal leis an Rúraíocht, agus le réamhscéalta na Tána go sonrach. Is ann a déantar cur síos ar éalú na hógmhná, Deirdre, ó Chonchúr mac Neasa go hAlbain i gcuideachta Naoise mhic Uisnigh, agus ar dhíoltas Chonchúir — gníomh ba chúis leis an deighilt a bhí i measc na nUltach le linn Táin Bó Cuailgne.

Gile an tSneachta, Duibhe an Fhéich, agus Deirge na Fola

Is beag Gael inniu nár chuala trácht ar chur síos Dheirdre ar Naoise — gile an tsneachta ar a chneas, duibhe an fhéich ar a fholt, agus deirge na fola ar a ghrua — ná ar fhilleadh Chlann Uisnigh as Albain lena gcur chun báis in Eamhain Mhacha.

Is ar an leagan is sine den scéal, Loingeas Mhac Uisnigh, a bhunaigh Darach Ó Scolaí an leagan nua seo. Is í Anastasia Melnykova a rinne an obair ealaíne.

“Tá beocht, dúchas is dánacht Dheirdre i chuile shiolla, idir phrós is duan”

“Is geall le bheith ag cloisteáil an scéil seo den chéad uair é, tá beocht, dúchas is dánacht Dheirdre i chuile shiolla, idir phrós is duan … is aoibhinn liomsa an comhrá uile sa téacs seo mar meallann sé isteach sa saol sin thú seachas a bheith á léamh, bua an tseanchaí … Má theastaíonn comhairle spallaíochta uait, léigh an chéad chomhrá a bhí ag Deirdre le Naoise agus í i ngreim dhá chluais ann. Fág uaim an chluain Mhuimhneach! …

“Laoi Dheirdre an churadhmhír a chuireann críoch leis an insint aoibhinn seo. Má cheapann tú go bhfuil an scéal seo ar eolas agat, fan go mbeidh an leagan seo léite agat. Is iomaí seoid atá faoi gharda in iarsmalanna na cruinne nach mbuailfeadh an leabhar seo le háilleacht, bua deartha faoi leith atá ag Leabhar Breac agus a mbíonn muid ag súil leis anois.” — Máire Ní Fhinneadha, Tuairisc.ie

“Is mó duine a léifidh an scéal in aon iarracht amháin, agus a léifidh aris ina dhéidh sin é”

“Mar gheall ar an stíl iontach a chleachtann Darach tríd síos is rí-fhuirist an leabhar a léamh, agus déarfainn gur mó duine a léifidh an scéal in aon iarracht amháin, agus a léifidh aris ina dhéidh sin é.” — Dr Breandán Ó Cróinín, Coláiste Mhuire gan Smál, Luimneach

“Éiríonn leis an leagan seo le Darach Ó Scolaí castacht cheisteanna na hinscne agus na cumhachta i dtraidisiún scéal Dheirdre a ghabháil agus a léiriú go sciliúil … Níl amhras faoi ach go gcuireann an leagan úr seo go mór le hoidhreacht an scéil agus go ndéanann sé an oidhreacht sin a athbheochan go tuisceanach agus go healaíonta.” — Marie Whelton, Léann Teanga

“Tá an insint bríomhar, soléite, saibhir. Tá an leabhar gleoite mar a bhíonn ag Leabhar Breac i gcónaí, agus léaráidí áille Anastasia Melnykova ina mhaisiú air … Seoid eile curtha leis an iliomad seod atá againn cheana.” — Aonghus Ó hAlmhainn, Smaointe Fánacha Aonghusa

“Tá sé go haoibhinn … Úsáideann Darach Ó Scolaí an-chuid comhrá chun tú a mhealladh isteach san aicsean, agus tá an leagan seo an-bhríomhar ar fad … Litríocht den scoth!” — Áine Ní Ghlinn, Tús Áite, RTÉ Raidió na Gaelttachta

“Tá macallaí ón tsean-Ghaolainn ann ó thaobh foclóra, ach gnáthléitheoirí is dócha go bhféadfaidís an leabhar so a léamh le saoráid i ndáiríribh, ach ó thaobh stile, tá an leabhar chomh hálainn le haon leabhar eile a léifeá i mbliana.” — Dr Breandán Ó Cróinín, An Cúinne Dána, RTÉ Raidió na Gaeltachta

“Tá na téamaí móra ann, téama an ghrá, téama an díoltais, téama an éada, téama an bháis, tá siad go léir fite fuaite ina chéile, sílim gur téamaí móra iad … Scéal uilíoch é.” — Dr Laura Ní Mhaoláin, An Cúinne Dána, RTÉ Raidió na Gaeltachta

Ealaín Álainn Anastasia Melnykova

Ó bhí sí ina páiste, tá Anastasia Melnykova, tumtha i saol na healaíne. Bhain sí céim amach ó Acadamh Náisiúnta na Mínealaíne agus na hAiltireachta san Úcráin sa bhliain 2013, tar éis di staidéar a dhéanamh ar ghrafaicí agus ar eitseáil, agus is ag iarraidh a stíl a fhorbairt atá sí ó shin.

Mar theicníc, oibríonn sí go príomha le heitseáil dhaite, uiscedhath, dúch ar pháipéar, agus peann luaidhe. Oibríonn sí ar shaothair éagsúla ghrafaice, agus go háirithe ar leabharshuaitheantais a chruthaíonn sí do bhailitheoirí ar fud an domhain. Bíonn sí rannpháirteach i gcomórtais idirnáisiúnta agus tá duaiseanna go leor buaite aici. Ó mhí an Mheithimh 2022, is in Éirinn atá sí ag cur fúithi agus ag obair. Chomh maith le Deirdre, tá an pictiúrleabhar Bláthnaid maisithe do Leabhar Breac aici.

Ar fáil sa tsraith chéanna: Bláthnaid

Léigh an léirmheas ar tuairisc.ie

Léigh an léirmheas ar Smaointe Fánacha Aonghusa

Léigh an léirmheas ar Léann Teanga

Féach an t-eagrán do léitheopirí óga le Colmán Ó Raghallaigh

Féach an físeán ar YouTube

Féach Deirdre ar Vicipéid

Éist leis an agallamh ar Raidió na Life

Éist leis an léirmheas ar Tús Áite, RTÉ Raidió na Gaeltachta

Éist leis an gclár léirmheasa ar an gCúinne Dána, RTÉ Raidió na Gaeltachta